Hormoonschommelingen in de periode van menstrueren zou een oorzaak kunnen zijn van migraine. Neuroloog Gisela Terwindt, van het LUMC en farmacoloog Antoinette van Haren-Maassen van den Brink van Erasmus MC onderzoeken dit.
Wat is migraine?
‘Migraine is een chronische hersenziekte. De meest voorkomende klachten tijdens een migraineaanval zijn: kloppende hoofdpijn, die vaak eenzijdig is en toeneemt bij inspanning. Dit gaat gepaard gaat met misselijkheid, die soms zo ernstig is dat patiënten moeten overgeven . Of met overgevoeligheid voor licht én geluid, waarbij patiënten het liefst in een donkere, stille kamer gaan liggen. Bij een derde van de patiënten wordt de hoofdpijn voorafgegaan door auraverschijnselen.’
Wat zijn auraverschijnselen?
‘Auraverschijnselen zijn meestal visueel van aard. Zoals het zien van flitsen, vlekken, fel licht. Die zich in minuten uitbreiden en tussen de vijf en zestig minuten duren. Soms kunnen daar ook gevoelsstoornissen (doof en tintelend gevoel) in hand, arm, gelaat of been optreden. Of spraakstoornissen waarbij patiënten tijdelijk de woorden niet kunnen vinden. Migraine hoofdpijn duurt onbehandeld tussen de vier uur en drie dagen. Hoofdpijn is dus slechts een onderdeel van migraine (zie ook kader: ‘Migraine is een hersenziekte’).’
“In de menopauze verdwijnen migraineaanvallen vaak”
Kunnen mensen met migraine nog wel goed functioneren?
‘Soms dagenlang niet of nauwelijks. Naast de lichamelijke belemmering is daarom de impact op sociaal vlak enorm. Ruim een derde van de mensen met migraine geeft aan dat hun ziekte een grote tot zeer grote negatieve invloed heeft op hun dagelijkse leven. Vrouwen ervaren dit overigens nog sterker dan mannen. Niet voor niets heeft de Wereld Gezondheid Organisatie migraine op de tweede plek van belastende ziektes gezet.’
Wat is de invloed van hormoonschommelingen op migraine bij vrouwen?
‘Bij vrouwen die nog menstrueren zijn bepaalde hormonen als oestrogeen of progesteron niet altijd in dezelfde mate aanwezig. Deze dalingen en stijgingen noemen we hormoonschommelingen. Het lijkt erop dat de hormoonschommelingen en dan vooral de dalingen, de trigger zijn van migraine. Wij denken dit vanwege epidemiologische gegevens, gegevens over ziekteverloop die beschikbaar zijn in combinatie met wat patiënten ons vertellen.’
Wat geven epidemiologische gegevens aan over migraine?
‘Onder meer dat jonge meisjes op het moment dat ze in de puberteit komen vaker last krijgen van migraine. Op de basisschool hebben jongens en meisjes nog even vaak migraine. Al zijn het er gelukkig nog niet zoveel als op volwassen leeftijd. Maar in de puberteit halen meisjes de jongens ruimschoots in.’
Vrouwen hebben vaker last van migraine dan mannen?
‘Uiteindelijk hebben vrouwen veel vaker last van migraine dan mannen. In de leeftijd 20 tot 50 jaar hebben vrouwen drie maal vaker last van migraine dan mannen. In totaal krijgt een derde van de vrouwen te maken met migraine gedurende het leven. En in de perimenopauze, dus in de laatste jaren dat vrouwen nog menstrueren, hebben ze vaak ook veel aanvallen die lastig te behandelen zijn. Als vrouwen in de menopauze komen, dus niet meer menstrueren, dan verdwijnt vaak de migraine helemaal. Dit zijn dus observaties die ervoor pleiten dat hormonen waarschijnlijk een rol spelen bij migraine.’
En wat vertellen vrouwen die last hebben van migraine jullie?
‘Vrouwen die regelmatig migraine hebben – dit is een tot twee keer in de maand – vertellen ons dat migraineaanvallen meestal samenvallen met menstruatieaanvallen. Daar kunnen ze dus ongeveer de klok op gelijk zetten. Sommigen zeggen dat ze ook rondom de ovulatie een aanval hebben, maar dat moment is wat lastiger vast te stellen. Veel vrouwen zeggen ook dat ze tijdens een zwangerschap geen last hebben van migraine. Na de bevalling krijgen ze dan weer migraineaanvallen. Dus zowel de epidemiologisch argumenten als de verhalen die vrouwen ons vertellen suggereren dat hormoonschommelingen een rol spelen bij migraine.’
Wat adviseren jullie vrouwen met migraine?
‘Nog niet veel concreets helaas, omdat de invloed van hormoonschommelingen op migraine nog niet goed is onderzocht. Om deze reden gaan wij samen met gynaecologen een nieuw onderzoek opstarten dat zich specifiek richt op migraine bij vrouwen en de invloed van hormonen.’
Helpt het slikken van de anticonceptiepil tegen migraine
‘Veel vrouwen die wij spreken vragen zich dat ook af. Op dit moment kunnen we alleen maar zeggen dat we het niet weten, maar dat het wel zou kunnen. Dus wij kunnen niet zeggen: “Probeer de pil maar en dan zien we wel wat er gebeurt.” Dit heeft namelijk ook potentiële risico’s in zich. Vooral omdat de pil bij de een wel blijkt te werken, bij een ander niet en bij weer een ander zelfs negatieve bijwerkingen kunnen optreden.’
Wat zijn mogelijke negatieve bijwerkingen van het gebruik van de pil bij migraine?
‘We weten dat vrouwen met migraine meer kans hebben op herseninfarcten. Hier spelen roken en de pil een belangrijke negatieve rol in. En dat speelt vooral weer bij vrouwen die een speciale vorm van migraine hebben, met een aura voordat de hoofdpijn begint. Daarom willen wij eerst heel goed onderzoeken of de pil werkt voordat we de pil tegen migraine adviseren aan vrouwen. En zullen we dit eerst testen bij vrouwen met migraine zonder aura. Het is nog nooit systematisch onderzocht of de pil slikken werkt voor migraine.’
Hebben jullie nog een tip voor vrouwen met migraine?
‘Zie migraine als een aandoening zoals andere aandoeningen waarvan je wilt dat het verdwijnt. Dus ga ermee naar de dokter. Veel vrouwen die kampen met migraine denken vaak dat er niets tegen te doen is. Dit is dus niet zo. Zo zijn er specifieke anti-migrainepillen (triptanen), in te nemen als je een aanval krijgt, die voor veel vrouwen al het verschil kunnen maken. Daarnaast zijn er ook andere medicijnen die aanvallen kunnen voorkomen.
Welke medicijnen zijn dat?
‘Dit zijn vaak medicijnen die ontworpen zijn voor een andere indicatie, maar die zeer effectief blijken te zijn. Ook komen er waarschijnlijk dit jaar specifieke medicijnen op de markt die preventief voor migraine werken. Deze werken op een bepaald eiwit die een belangrijke rol speelt bij migraine. Het is nog onduidelijk welke migrainepatiënten in aanmerking komen voor deze medicatie en wat ze gaan kosten. Migrainepatiënten kunnen overleggen met hun huisarts en zich zo nodig laten verwijzen naar een hoofdpijnspecialist (zie ook www.lumc.nl/hoofdpijn en www.hoofdpijncentra.nl).’
Meedoen met het onderzoek?
Heb je last van migraine en wil je meedoen aan het onderzoek? Hier vind je informatie over het aanmelden voor het onderzoek.
[services_wrap][services columns=”” align=”” image=”” title=”” ]Migraine is een hersenziekte
• Ruim 2.000.000 Nederlanders hebben migraine.
• Elke dag hebben 70.000 Nederlanders een migraineaanval.
• De hoofdpijnfase van een migraineaanval duurt gemiddeld 4 tot 72 uur (en soms langer).
• Vrouwen hebben bijna drie keer zo veel last van migraine als mannen.
• In Nederland hebben 200.000 kinderen last van migraine.
• Uit onderzoek blijkt dat 50 procent van de migrainepatiënten vindt dat hun werkgever en collega’s geen begrip hebben voor hun migraine.
• Een derde van de migrainepatiënten krijgt een aura voordat de hoofdpijn begint. Dit betekent dat ze lichtflitsen, sterretjes, vlekken of vervormingen kunnen zien.
Bron: migraineiseenhoofdzaak.nl[/services][/services_wrap] [services_wrap][services columns=”” align=”” image=”” title=”” ]
Over de onderzoekers
Dr. Gisela Terwindt is neuroloog-bioloog en hoofd van de hoofdpijnpolikliniek van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC). Dr. Antoinette van Haren-Maassen van den Brink is farmacoloog en verricht onderzoek naar migraine bij het instituut Farmacologie van Erasmus MC in Rotterdam. Beiden zijn bestuurslid van de Nederlandse Hoofdpijn Vereniging (NHV). De NHV is onlangs samen met WOMEN Inc., het Migrainefonds, de Vereniging van Nederlandse Hoofdpijncentra (VNHC) initiatiefnemer geworden van de campagne ‘Maak van migraine een hoofdzaak!’.
Meer informatie: migraineiseenhoofdzaak.nl [/services][/services_wrap]
Lees ook: De fases van de overgang: premenopauze – menopauze – postmenopauze
Lees ook: Waarom we zo vaak kampen met schuldgevoel (en hoe we daarmee kunnen stoppen)
Lees ook: WOMEN Inc.: ‘Behandel me als een dame’