
Schuldgevoel sucks, maar het is wel functioneel. Wie zich nooit schuldig voelt, heeft last van psychopathische trekjes. Maar hé, zoveel doen we nou ook weer niet fout hoor.
‘Weer chocolade gegeten, weer niet gesport’
‘Oh god, ik móet nu echt mijn moeder bellen…’
‘Waarom snauw ik toch zo tegen mijn dochter?’
‘Als ik kip met maar één Beter leven-ster koop…’
‘Sorry schat, ik heb geen zin’
Allemaal voelen we ons met regelmaat schuldig. Ons geweten knaagt, schuurt en zeurt wat af. En dat is maar goed ook, want schuldgevoel heeft zo z’n nut. Zonder zouden we rap vereenzamen. Om ons schuldgevoel te temperen zeggen we sorry tegen afgesnauwde huisgenoten, overbelaste collega’s en verwaarloosde moeders en vrienden. Zo blijft ons sociale netwerk in stand. Bovendien willen we dat rottige schuldgevoel graag voorkomen, dus houdt het ons enigszins in het gareel. Zonder zouden we misschien massaal vreemdgaan, chronisch liegen, bergen chocolade eten en nooit sporten. Schuldgevoel helpt ons om steeds een (semi-)bewuste afweging te maken.
Vrouwen hebben meer schuldgevoel dan mannen
Schuldgevoel functioneert dus als onze innerlijke politieagent. Maar wij vrouwen overdrijven het nogal eens. Volgens een Brits onderzoek voelt 96 procent van de vrouwen zich minimaal een keer per dag schuldig. Bij de helft is dat zelfs vier keer per dag. Waarover? Eten is een favoriet onderwerp, maar ook ‘te weinig tijd voor het gezin’, ‘werk verwaarlozen’, ‘niet recyclen’ en ‘chagrijnig zijn’ staan in de top 5. Mannen voelen zich ook heus wel schuldig, maar wel een stuk minder. De verklaring is dat mannen de fout vaker buiten zichzelf leggen, terwijl vrouwen zelf het boetekleed aantrekken.
Eten staat op nummer 1
Invloed opvoeding
Ook opvoeding speelt een rol. Kinderen die regelmatig te horen krijgen dat ze ‘Mama en papa heel verdrietig hebben gemaakt’, voelen zich later vaker verantwoordelijk voor het geluk van anderen. Hét recept voor schuldgevoel. Daarnaast kampen perfectionisten meer met schuldgevoelens. Ze leggen de lat zo hoog, dat zichzelf heel vaak teleurstellen. Vaak gaat er een laag zelfbeeld gecombineerd met een groot verantwoordelijkheidsgevoel schuil achter perfectionisme. Oudste kinderen schijnen hier het vaakst last van te hebben. Dat komt doordat ouders hun verwachtingen met name op hun eerste kind projecteren.
Sorry van de regen!
Wat echt helemaal geen zin heeft, is je schuldig voelen over dingen die buiten je macht liggen. Bijvoorbeeld als het regent tijdens het door jou georganiseerde uitstapje of als jouw kinderen goed kunnen leren en die van je zus niet. Als je vaak gebukt gaat onder dit soort onterechte schuldgevoelens, maakt dat ongelukkig en zelfs depressief. Bovendien is het slecht voor je weerstand, zo bleek uit een onderzoek aan de Engelse Hull University. Wie uit schuldgevoel niet goed kan genieten, heeft minder immunoglobuline A in z’n speeksel. Dit is een belangrijk stofje voor je immuunsysteem. Een overdosis schuldgevoel maakt dus zowel geestelijk als lichamelijk ziek.
Stel jezelf steeds twee vragen
Ben je zo iemand die zich continu schuldig voelt? Ligt ‘sorry’ op het puntje van je tong? Tijd om het tot redelijke proporties terug te brengen. Ga eens na waar het vandaan kan komen. Ben je heel streng voor jezelf of liggen de wortels in je opvoeding? Inzicht is altijd een goede eerste stap.
Stel jezelf vervolgens telkens als je verteerd wordt door schuld de volgende twee vragen:
- Is het reëel? Als je ergens geen controle over hebt, hoef je je er ook niet schuldig te voelen.
- Is het terecht? Is het wel zo erg wat je hebt gedaan of gelaten? Lijdt er iemand onder of jijzelf? Zo niet: laat het los.
En bedenk elke keer als het antwoord op deze vragen ‘ja’ is, dat het je heus niet meteen tot een slecht mens maakt. Wie zonder zonde is, werpe de eerste steen enzo. Maak excuses als de situatie daarom vraagt, herstel zo mogelijk de schade en probeer het de volgende keer anders te doen. Wees vooral een beetje mild voor jezelf. Nobody is perfect.
Lees ook: Lisette Thooft bedenkt iets nieuws: speed-shoppen
Lees ook: Zijn wij vrouwen te sterk geworden voor de man?